دست گردان، مصالحه و مخلوط شدن خمس با غير آن 17 مورد افرادى هستند که خمس بر آنها واجب است، ولى تاکنون آن را نپرداختهاند و در حال حاضر هم توانايى پرداخت آن را ندارند و يا بر آنها بسيار دشوار است، حکم آنان در اينباره چيست؟ خانهاى دارم که داراى وام قسط بندى شده است و مالک محلى تجارى هستم که در آن کاسبى مىکنم و براى عمل به وظيفه شرعىام، سال خمسى براى خود تعيين کردهام، اميدوارم لطف فرموده و مرا از پرداخت خمس آن خانه معاف ... شخصى در خارج به سر مىبرد که خمس اموالش را نمىپرداخته است و خانهاى با مال غير مخمّس خريده که در حال حاضر مال کافى براى اداى خمس آن ندارد، ولى هرسال مقدارى بيشتر از خمس به جاى خمسى که بدهکار است مىپردازد، ... شخصى چندين سال است که خمس درآمد سالانه خود را نمىپرداخته، و فعلاً نمىداند چه مقدار بدهى از اين بابت دارد، او در حال حاضر چگونه مىتواند خود را از خمس برىالذمّه نمايد؟ من جوانى هستم که با خانوادهام زندگى مىکنم، پدرم خمس و زکاتش را نمىپردازد، حتى خانهاى را با مال ربوى ساخته است و حرام بودن غذايى که در خانه مىخورم، آشکار است. با توجه به اينکه نمىتوانم از خانوادهام ... من اطمينان دارم که پدرم خمس و زکاتش را نمىپردازد، و وقتى به او تذکر مىدهم، در پاسخ مىگويد که ما مستحق هستيم و خمس و زکاتى بر ما واجب نيست، حکم اين مسأله چيست؟ ما با اشخاصى معامله مىکنيم که خمس نمىدهند و حساب سال هم ندارند، با آنان خريد و فروش داريم و به ديدن آنان رفته و با آنان غذا مىخوريم، اين مسأله چه حکمى دارد؟ اگر شخصى مالى را که خمس آن داده نشده، به مسجد ببخشد، آيا گرفتن آن مال از او جايز است؟ معاشرت با مسلمانانى که به امور دينى بهخصوص نماز و خمس پايبند نيستند، چه حکمى دارد؟ آيا غذا خوردن در خانههاى آنان اشکال دارد؟ در صورت اشکال داشتن، کسى که چندين بار اين کار را انجام داده، چه حکمى دارد؟ يکى از دوستانم مرا زياد به صرف غذا دعوت مىکند، به تازگى متوجه شدهام که شوهر او خمس نمىدهد، آيا خوردن غذاى کسى که خمس نمىدهد، براى من جايز است؟ فردى براى اولين بار مىخواهد خمس اموالش را حساب کند، خانه مسکونى که نمىداند با چه مالى آن را خريده، چه حکمى دارد؟ در صورتى که بداند آن را با مالى که چند سال پسانداز شده، خريده است، حکم آن چيست؟ عالمى در يکى از شهرها مبلغى را به عنوان خمس دريافت کرده، ولى براى او انتقال عين آن مال به شما يا دفترتان مشکل است، آيا مىتواند آن را از طريق بانک حواله کند؟ با توجه به اينکه مالى که از بانک گرفته مىشود ... اگر زمينى را با مال غير مخمّس بخرم، آيا نماز خواندن در آن زمين جايز است يا خير؟ اگر مشترى بداند که به عين مالى که خريده، خمس تعلّق گرفته و فروشنده آن را نپرداخته است، آيا تصرّف در آن کالا براى او جايز است؟ اگر صاحب مغازهاى نداند که مشترى که با او معامله مىکند، خمس مالش را پرداخته است يا خير، آيا دادن خمس آن اموال بر او واجب است؟ 12